Gezinnen met meervoudige en complexe problemen

5. Effectief casemanagement en de houding van de professional

Integraal werken

Bij het bieden van hulp aan gezinnen met meervoudige en complexe problemen moet integraal worden gewerkt. Dit betekent dat er sprake is van een brede benadering of aanpak die samenhangend is. Er moet aandacht zijn voor alle leefgebieden van de cliënt. De website www.integraalwerkenindewijk.nl noemt verschillende voordelen van een integrale aanpak:

  • een groot deel van de ondersteuning en zorg wordt dichtbij (gebiedsgericht) georganiseerd;
  • de zorg is laagdrempelig beschikbaar en zichtbaar voor cliënten/burgers;
  • problemen kunnen tijdiger worden gesignaleerd, er kan sneller worden geïntervenieerd, er wordt sneller ergens ‘op-af gegaan’ en signalen uit de wijk worden eerder gehoord;
  • er wordt kwaliteitswinst behaald doordat verschillende disciplines in één team samenwerken;
  • er wordt maatwerk geboden door: één huishouden, één plan en één regisseur;
  • professionals werken onderling goed samen, maar ook met cliënten, mantelzorgers en vrijwilligers;
  • hulp wordt goed gedoseerd (niet alles tegelijk) wanneer er verschillende vraagstukken spelen;
  • het is makkelijker om te prioriteren, in samenspraak met de cliënt;
  • er zijn meer mogelijkheden om de ondersteuning en zorg goedkoper te organiseren;
  • het vermindert doublures en langs elkaar heen werken;
  • er kan vroegtijdig, preventief worden geïntervenieerd zodat escalatie van problemen voorkomen kan worden.

Voor de vaste hulpverlener betekent dit dat hij breed en domeinoverstijgend kijkt, oog heeft voor alle problemen waarmee het gezin kampt (waaronder problemen bij ouders en jeugdigen die behandeling binnen de (jeugd-)GGZ vragen), en dat hij concrete acties uitvoert of laat uitvoeren. Hij doet kortom wat nodig is. Dit vraagt om discretionaire handelingsruimte. De vaste hulpverlener hanteert over het algemeen een gestandaardiseerde methodiek of interventie met een vast stappenplan, protocol en vaste fasering, maar durft hiervan af te wijken als dat nodig is. De werkwijze bij gezinnen met meervoudige en complexe problemen kenmerkt zich door een model met een aantal inhoudelijke uitgangspunten. Een voorbeeld hiervan is het wrap-around-care-model.

Wrap-around-care-model

Het uit de Verenigde Staten afkomstige wrap-around-caremodel, dat inmiddels ook in Nederland is geïmplementeerd, biedt handvatten voor de vaste hulpverlener. Het wrap-around-care-model wordt vaak als een bloem voorgesteld met het gezin en de vaste hulpverlener in het midden. Zij vormen het hart van de bloem. De blaadjes zijn de leden uit het netwerk van het gezin en alle andere betrokken hulpverleners en instanties die ‘erbij gehaald worden’ om een bijdrage te leveren aan de benodigde verandering in het gezin. Een Amerikaanse meta-analyse van Suter en Bruns naar wrap-around-care laat een overall significant klein effect zien van de aanpak (ES 0.33). Ook zijn er significant kleine positieve effecten gevonden op het gebied van psychische en gedragsproblemen (0.31) en op het algemeen dagelijks functioneren van kinderen en jongeren (0.25).

De hulpverlener die werkt volgens het wrap-around-care-model vervult drie rollen, te weten die van aannemer, regisseur en coach (ontleend aan het profiel van de gezinscoach van Broeken & Talma). In de rol van aannemer is de hulpverlener praktisch, meehelpend en pro-actief. In de rol van regisseur is de hulpverlener overstijgend coördinerend. In de rol van coach staat de hulpverlener naast het gezin, kan hij relativeren en is hij tevreden met kleine stapjes. De hulpverlener wint het vertrouwen van de gezinsleden (bijvoorbeeld door het verlenen van praktische hulp bij de start), is stimulerend, neemt zo weinig mogelijk over en activeert het gezin zelf oplossingen te bedenken voor de problemen. Het werk van deze ene, vaste hulpverlener is veelomvattend (meerdere rollen tegelijkertijd op alle leefgebieden van het gezin) én intensief (veelvuldige contacten met de gezinsleden, soms meerdere keren per week). De hulpverlener werkt in een ‘stand-alone’ situatie, neemt zelfstandig beslissingen, en initieert en coördineert de hulpverlening.

Activeren
Eén vaste hulpverlener
Reageer!