Via ons contactformulier en bijeenkomsten die wij organiseren en/of bijwonen, bereiken ons vele vragen. Op deze pagina zetten we een aantal veel gestelde vragen, voorzien van antwoorden, voor je op een rij. Staat jouw vraag er niet tussen? Mail ons!
Als je de richtlijnen voor jeugdhulp en jeugdbescherming – en alle materialen die beschikbaar zijn – gaat gebruiken in je eigen dagelijkse omgeving, roept dat ongetwijfeld vragen op. Zoals:
Een richtlijn is er om jou als professional te ondersteunen in je werk. Het zijn aanbevelingen die richting geven aan de professionele afwegingen die je in de jeugdhulp of de jeugdbescherming dagelijks maakt. In veel gevallen weet je zelf precies hoe te handelen in gegeven situaties. Maar soms weet je dat niet zeker: je kunt als professional niet het hele kennisterrein overzien. Juist op die momenten bieden de richtlijnen houvast. Ook als je wel weet hoe je het beste kunt handelen, kan de richtlijn je daarin bevestigen.
Aanbevelingen zijn de kern van iedere richtlijn. Het zijn de eigenlijke aanbevelingen uit een richtlijn voor de praktijk. Deze aanbevelingen laten zien waar het nu werkelijk om gaat. In principe pas je als jeugdprofessional de aanbevelingen van een richtlijn toe, tenzij de situatie van je cliënt erom vraagt om ervan af te wijken.
Een Richtlijn jeugdhulp en jeugdbescherming (inclusief onderbouwing, werkkaarten, info voor ouders en andere tools) is bedoeld voor jeugdprofessionals. Zij moeten ermee kunnen werken. Onder ‘jeugdprofessionals’ verstaan we zowel gedragswetenschappers (psychologen, orthopedagogen of anderen met een gedragswetenschappelijke opleiding) als hbo-opgeleide professionals. Een richtlijn richt zich primair op beroepsgeregistreerde jeugdprofessionals. Zij staan geregistreerd in het Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ) als ‘jeugdzorgwerker’ of ‘gedragswetenschapper in de jeugdzorg’ en/of zijn BIG-geregistreerd (bijvoorbeeld als GZ-psycholoog). Een richtlijn richt zich ook op professionals op een hbo-functie die jeugdhulp verlenen en vooraangemeld zijn voor beroepsregistratie bij het SKJ. Zij kunnen zich vanaf januari 2018 registreren als ‘jeugd- en gezinsprofessional’. Omdat de uitwerking van de registratie nog in ontwikkeling is, houden we vooralsnog de aanduiding ‘jeugdprofessional’ aan. Als er in een richtlijn gesproken wordt over ‘daartoe gekwalificeerde jeugdprofessionals’, dan refereren we aan het benodigde niveau van bekwaamheid en specifieke deskundigheden in relatie tot de taak. Overigens kunnen alle andere professionals die met kinderen, jongeren en hun ouders werken, natuurlijk altijd profiteren van de kennis en praktische aanbevelingen die de richtlijnen geven: ‘wie de schoen past, trekke hem aan’.
De in de richtlijn genoemde interventies zijn de aanbevolen interventies. Daarnaast ben je vrij om gemotiveerd af te wijken van de richtlijn. Je moet er zelfs van afwijken als je meent dat het belang van het kind er beter mee is gediend.
Ja, alle gepubliceerde richtlijnen zijn zonder kosten te raadplegen én als Pdf te downloaden via www.richtlijnenjeugdhulp.nl. Je kunt het downloadbare materiaal (de richtlijn, de onderbouwing, de werkkaarten en de info voor ouders) ook als hard copy bestellen tegen een vergoeding. Dit bestellen kan bij Buro Extern.
Nee, er is op dit moment geen app van de richtlijnen. Althans, er is geen speciale app ontwikkeld die je in Play Store (Android) of App Store (iOS) kunt downloaden. Maar de website is goed te raadplegen op mobiel of tablet. En er is gemakkelijk een sneltoets van te maken op je smartphone of tablet zodat je de site altijd gemakkelijk bij de hand hebt. Hoewel er nu geen echte app is, staan we altijd open voor suggesties en ideeën. Neem in dat geval dus gerust contact met ons op.
Van gepubliceerde richtlijnen is dit mogelijk, onder de juiste bronvermelding, zie het colofon van de betreffende richtlijn. We verzoeken je dringend een richtlijn niet te verspreiden voordat deze in definitieve vorm is gepubliceerd op www.richtlijnenjeugdhulp.nl. Verwijzen naar een richtlijn die nog niet gepubliceerd is mag niet, want deze is nog niet publiek. Kortom, verwijzen en verspreiden mag – graag zelfs – zodra de richtlijn gepubliceerd staat op onze website.
Je kunt je vraag stellen via ons contactformulier, dan brengen wij je in contact met de ontwikkelaar van de richtlijn.
De literatuurlijst van een richtlijn vind je in de pdf-bestanden van de richtlijn zelf en de onderbouwing ervan. Ga vanaf de homepage naar de richtlijn waarvan je de literatuurlijst wilt inzien. Rechtsboven op de pagina zie je dan een knop: ‘Downloads’. Als je daarop drukt, heb je de mogelijkheid om de richtlijn of de onderbouwing te downloaden. Daarin vind je een literatuurlijst.
Ga vanaf de homepage naar de gewenste richtlijn (druk op een van de blokken). Rechtsboven op de pagina zie je dan een knop: ‘Downloads’. Als je daarop drukt, heb je de mogelijkheid om de werkkaarten te downloaden. Ook vind je daar een link om de set werkkaarten tegen betaling te bestellen.
Richtlijnen zijn levende documenten: ze zijn nooit af. Dat geldt ook voor de Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming. Recent onderzoek, innovaties in de praktijk of ervaringen door gebruik geven nieuwe inzichten. Hoe we de richtlijnen zo actueel mogelijk houden kun je lezen op de pagina Hoe houden we de richtlijnen up-to-date?
Jouw feedback is voor ons essentieel om de richtlijnen levend te houden. Jij werkt tenslotte dagelijks met de richtlijnen en hebt daardoor zicht op wat wel en niet werkt. Geef je feedback aan ons door via het contactformulier.
Om op de hoogte gehouden te worden, kun je je aanmelden voor de nieuwsbrief. Je kunt je hier online aanmelden.
Als je aan de slag gaat of bent met het invoeren van richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming in je eigen organisatie, roept dat ook vragen op. Een aantal vragen, met antwoorden, op een rij.
Door voorlichting en promotie. Organiseer een bijeenkomst waarin je over de richtlijnen verteld, of over een bepaalde richtlijn in het bijzonder. Of sluit aan bij wat er al georganiseerd wordt (zoals teamvergaderingen, lunchlezingen, organisatiebrede bijeenkomsten over andere onderwerpen die met vakmanschap samen hangen (zoals beroepscode en tuchtrecht). Plaats regelmatig berichten op intranet of in interne nieuwsbrieven. Input kun je bijvoorbeeld vinden in onze Nieuwsbrief Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming.
Dit is erg afhankelijk van de organisatie. Gemiddeld genomen kost het veel tijd voordat de richtlijnen een plek krijgen in een organisatie. Niet per se veel uren, maar veel tijd in weken. Gemiddeld kost dit een aantal maanden. Het werkt goed wanneer er iemand in het team aangesteld wordt die enthousiast is over de richtlijnen en zich met de implementatie wil bezighouden. Dit kost een aantal uur per week.
Kijk voor alle materialen die je voor invoer kunt gebruiken op onze tools-pagina.
Je kunt je online aanmelden voor de nieuwsbrief.
Enkele voorbeelden uit het Netwerk:
Voordat een richtlijn er is, komt er heel wat bij kijken. Er gaat een intensief ontwikkelingsproces aan vooraf. Vragen en antwoorden op dat gebied vind je hier.
Nee. De Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming zijn vakinhoudelijke standaarden van de beroepsgroepen zelf en niet van de Stichting Kwaliteitsregister Jeugd. De Stichting Kwaliteitsregister Jeugd toetst wel degelijk aan de normen, maar de normen (de professionele standaarden, dus de richtlijnen) zijn van de beroepsgroepen zelf.
Zet je suggestie gerust naar ons op de mail. We nemen deze suggesties op in de groslijst van mogelijke onderwerpen voor toekomstige richtlijnen. De aangedragen onderwerpen worden te zijner tijd door middel van een grondige analyse op geschiktheid voor het maken van een richtlijn getoetst.
Er zijn vele ontwikkelingen in het werkveld gaande op het brede terrein van professionalisering en vakmanschap. Richtlijnen is er een van. Vragen op dit vlak staan, ook weer met antwoorden, hieronder genoemd.
Onder de Jeugdwet, en de daarin vastgelegde ‘norm van verantwoorde werktoedeling’, is geregeld dat gewerkt moet worden met geregistreerde professionals. Daarbij wordt verwezen naar twee registers: het BIG-register en het Kwaliteitsregister Jeugd. Dat laatste is een onafhankelijk register. De Stichting Kwaliteitsregister Jeugd die het register houdt is erkend door de ministeries van VWS en VenJ. In het Kwaliteitsregister Jeugd geregistreerde jeugdprofessionals onderschrijven het tuchtreglement van het Kwaliteitsregister Jeugd en verbinden zich aan de professionele standaarden (zoals de beroepscode en de richtlijnen). Zie voor meer informatie www.skjeugd.nl.
Richtlijnen maken deel uit van de professionele standaard van een beroepsgroep. Professionals die zich binden aan de beroepscode van hun beroepsgroep hebben de verantwoordelijkheid om volgens vakinhoudelijke en ethische professionele normen te handelen, in overeenstemming met de stand van de wetenschap. Richtlijnen bieden hierbij houvast. Richtlijnen bevatten de op dat moment beschikbare evidence-based kennis in ruime zin, dat wil zeggen: berustend op wetenschappelijk onderzoek, praktijkkennis en ervaringskennis van cliënten. Een tuchtrechter die het handelen van een professional toetst naar aanleiding van een klacht, kan de professional aanspreken op het ‘zich verhouden hebben tot een richtlijn’. Dat gebeurt niet op het niveau van “waarom heb je niet gedaan wat op pagina xx van de richtlijn staat”, maar wél op het kunnen verantwoorden dat je gehandeld hebt hoe je hebt gehandeld, en hoe je je daarbij hebt verhouden tot state-of-the-art kennis die in de richtlijn staat. Zorg dat je altijd zelf vastlegt hoe je te werk bent gegaan. Je moet kunnen motiveren kennis te hebben genomen van een richtlijn en indien van toepassing moet je kunnen onderbouwen waarom je van de richtlijn hebt afgeweken, waarom je toch iets anders hebt gedaan.
De Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming zijn in die gevallen waar ze over hetzelfde onderwerp gaan, aanvullend gemaakt aan andere bestaande richtlijnen of zorgstandaarden. De focus van de Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming is daarbij meer pedagogisch en contextueel. Waar nodig wordt in de richtlijnen verwezen naar andere richtlijnen of wordt de samenwerking met de andere velden van gezondheidszorg benoemd.
Onder beroepscode functionerende professionals zijn via hun beroepsethische code gebonden aan het ‘state of the art’ werken. Richtlijnen zijn als geautoriseerde veldnormen van de beroepsgroep daarbij een belangrijk hulpmiddel. Er is ook nog een wettelijk kader, nl. de Jeugdwet. In par. 4.1.1. staat:
“De hulpverlener neemt bij zijn werkzaamheden de zorg van een goede hulpverlener in acht en handelt daarbij in overeenstemming met de op hem rustende verantwoordelijkheid, voortvloeiende uit de voor die hulpverlener geldende professionele standaard”
Een richtlijn is zo’n professionele standaard. Bovendien is er een toetsingskader door de Inspectie Jeugdzorg opgesteld, waarin instellingen getoetst kunnen worden op het faciliteren van het gebruik van richtlijnen door hun medewerkers.
Het Programma Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming kan hier onvoldoende antwoord op geven. Lees hier meer over de norm van de verantwoorde werktoedeling.