Elk gezin krijgt één ‘vaste’ hulpverlener. Dit is doorgaans de hulpverlener die het dichtst bij het gezin staat. Hij coördineert de hulp, maar heeft ook de taak om, waar nodig, de gezinsleden, betrokkenen uit het netwerk van het gezin en de betrokken hulpverleners en instanties te ondersteunen bij het opstellen van een gezamenlijk plan.
Een gezamenlijk gezinsplan zorgt voor samenhang en structuur en stuurt het benodigde veranderingsproces in het gezin. Het plan is integraal; het omvat de verschillende domeinen waar het gezin problemen heeft. Hierdoor worden de problemen in samenhang bezien en aangepakt. De hulpverlener inventariseert met de gezinsleden voorafgaand aan het opstellen van het plan de beschikbare informatie: welke hulp is reeds ingezet, wat werkte daarin wel en niet, welke wensen hebben de gezinsleden, en welke professionals, instanties en andere mensen zijn bij het gezin betrokken?
Het plan bestaat uit een beperkt aantal concrete doelen, acties voor alle betrokkenen en termijnen. Hoe concreter het plan, hoe groter de kans op succes. Van belang is dat de gezinsleden meedoen in het opstellen van het plan en dat hun doelen het uitgangspunt zijn. Het plan is in een voor de gezinsleden duidelijke en begrijpelijke taal geschreven. Hoe meer het gezin is betrokken, hoe meer ze zich eigenaar voelen en daadwerkelijk tot actie komen om hun situatie te verbeteren.
Het plan is bindend voor alle betrokken partijen. De gezinsleden, de betrokken mensen uit het netwerk van het gezin en de betrokken hulpverleners vormen één team dat het plan gezamenlijk uitvoert. Het gezin is daarbij eigenaar van het plan.
Een manier om vanuit een gezamenlijke analyse tot één plan te komen is door met de gezinsleden en alle betrokken instanties, hulpverleners en mensen uit het sociale netwerk van het gezin om de tafel te gaan zitten. De gezinsleden hebben in dit proces zoveel mogelijk zelf de regie, waar nodig worden zij ondersteund door de vaste hulpverlener.
Er zijn verschillende hulpmiddelen en werkwijzen ontwikkeld die gebruikt kunnen worden bij het opstellen van een gezinsplan:
Globaal komt binnen al deze aanpakken de achtergrond en problematiek van het gezin aan de orde, wordt op een rij gezet wat er al goed gaat, wordt de hulpvraag/zorgbehoefte van het gezin besproken, wordt het gezin ondersteund bij het opstellen van doelen, en spreken de betrokkenen af wie wat gaat doen. Na het gesprek houdt de vaste hulpverlener met de gezinsleden toezicht op de acties die de verschillende betrokkenen ondernemen. Hij bewaakt de afstemming daartussen en volgt de eventuele ingezette hulp door andere hulpverleners.