Samenhangend beeld van de problematiek opstellen

Het samenhangend beeld is het resultaat van de analyse van de aard en ernst van de problematiek en de mogelijke oorzaken en instandhoudende factoren. Het is een samenhangende beschrijving van wat er aan de hand is (onderkennende diagnose) en welke verklaringen er zijn voor wat er goed en niet goed gaat in een gezin (verklarende diagnose) en het leidt tot aanknopingspunten voor de hulp (handelingsgerichte diagnose).

Het Framework (zie hoofdstuk Het beslisproces) is een bruikbaar model voor het verkennen van problemen en sterke kanten in de ontwikkelingsbehoeften van de jeugdige, de opvoedingsvaardigheden van ouders en gezins- en omgevingsfactoren en de samenhang daartussen. Het helpt ook om de jeugdige te bezien binnen de context waarin hij opgroeit en op die manier te beschrijven in het samenhangend beeld: wat heeft hij nodig om zich goed te kunnen ontwikkelen, gezien zijn specifieke ontwikkelingsbehoeften, de opvoedingsvaardigheden die de ouders te bieden hebben en de gezins- en omgevingsfactoren die dat beïnvloeden?

Problemen kunnen eenduidig benoemd worden met het Classificatiesysteem voor de Aard van de Problematiek van cliënten in de Jeugdhulp (CAP-J). Dit classificatiesysteem geeft definities van lichte en zware problemen waarmee cliënten bij de jeugdhulp en jeugdbescherming komen. Het is een aanvulling op onder andere de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-V), het handboek voor de classificatie van psychische stoornissen.

Het gebruik van de CAP-J is optioneel, maar kan jeugdprofessionals helpen eenduidige terminologie te hanteren, zodat er onderling geen verwarring ontstaat over wat er aan de hand is in gezinnen. Evenals de DSM-V kent CAP-J vijf assen:

• A. psychosociaal functioneren van de jeugdige;
• B. lichamelijke gezondheid, aan lichaam gebonden functioneren van de jeugdige;
• C. vaardigheden en cognitieve ontwikkeling;
• D. gezin en opvoeding;
• E. jeugdige en omgeving.

De jeugdprofessional bepaalt op welke assen de problemen zich voordoen en gaat vervolgens na welke problemen op die assen aanwezig zijn.

Ten opzichte van de analyse voegt het samenhangend beeld iets toe. Getracht wordt een antwoord te geven op de vraag: wat is er aan de hand? Waarom doet dit probleem zich nu voor? Of concreet geformuleerd:

• Hoe ontwikkelt de jeugdige zich en wat heeft hij nodig om zich te kunnen ontwikkelen? (ontwikkelingsbehoeften)
• Wat zijn de opvoedingsvaardigheden van de ouders? Wat hebben zij nodig om hun opvoedingstaak zo goed mogelijk te vervullen?
• Welke gezins- en omgevingsfactoren zijn aanwezig die de balans tussen ontwikkelingsbehoeften en opvoedingsvaardigheden (kunnen) beïnvloeden?

Problemen in verschillende domeinen worden met elkaar in samenhang gebracht, zodat duidelijk wordt hoe verschillende problemen op elkaar van invloed zijn en hoe de problemen dan te doorbreken zijn.

Aangezien het samenhangend beeld gebaseerd is op de informatie uit de analyse, betekent dit dat er in het samenhangend beeld nooit nieuwe informatie (informatie die niet in de analyse staat) kan worden vermeld.