Samen met ouders en jeugdige beslissen over passende hulp

3. Het beslisproces

Beslismodellen: processtappen

Omdat aan intuïtieve, ongestructureerde besluitvorming zo veel nadelen kleven, zijn diverse modellen ontwikkeld om de besluitvorming te structureren. De belangrijkste zijn de diagnostische cyclus, handelingsgerichte diagnostiek, handboek psychodiagnostiek, het beslismodel van de (voormalige) Bureaus Jeugdzorg, de Deltamethode Gezinsvoogdij en het Matched care en het Stepped care model. Deze modellen hebben een doelgericht en cyclisch proces en expliciteren en structureren de besluitvorming door het proces in verschillende stappen of fasen op te splitsen.

De modellen hebben een aanzienlijke overlap. De beroepsverenigingen van orthopedagogen (NVO) en psychologen (NIP) zijn het erover eens dat de diagnostische cyclus een belangrijk kader voor het professioneel handelen vormt. De handelingsgerichte diagnostiek borduurt voort op de diagnostische cyclus, evenals het beslismodel van de voormalige Bureaus Jeugdzorg. De Deltamethode Gezinsvoogdij is ontwikkeld voor de gedwongen hulpverlening. Het besluitvormingsproces in dit model verschilt echter niet wezenlijk van die in de andere modellen. Het is dus niet noodzakelijk een onderscheid in het proces te maken tussen gezinnen die zichzelf voor hulp aanmelden (vrijwillige hulpverlening) en gezinnen die door anderen aangemeld worden of gedwongen hulpverlening krijgen.

Stepped en matched care

Stepped care en matched care worden vaak gezamenlijk genoemd. Het zijn verschillende wegen om tot de best passende zorg te komen. Bij stepped care wordt zo licht mogelijk met hulp gestart, en wordt de hulp zo nodig – op basis van evaluatie – geïntensiveerd. Matched care gaat uit van de juiste hulp op het juiste moment, zo licht als mogelijk, maar zwaar indien nodig. De modellen hebben dus een duidelijk verschillend uitgangspunt. Bij stepped care maakt een professional op basis van een klinisch oordeel en kennis over ‘wat werkt’ samen met ouders en jeugdige een keuze voor een eerste interventie. Vervolgens wordt op basis van evaluatie/monitoring beoordeeld of het nodig is de interventie voort te zetten (als er wel vooruitgang is geboekt maar de doelen nog niet behaald zijn), stop te zetten (als de doelen zijn behaald) of om een stap verder te gaan (‘stepping up’) door andere, zwaardere, intensievere of meer ingrijpende hulp in te zetten (bij onvoldoende vooruitgang). Bij matched care kan lichtere hulp overgeslagen worden, als er aanwijzingen zijn dat intensievere hulp effectiever is gezien de aard en ernst van het probleem. Het risico van stepped care is dat ouders en jeugdigen te lichte hulp krijgen die onvoldoende effect heeft. Critici van matched care waarschuwen juist voor het risico van overbehandeling doordat professionals te snel besluiten tot te intensieve hulp. Beide modellen gaan uit van een goede analyse van de situatie.

De beslisstappen

De stappen in de beslismodellen komen in grote lijnen overeen. De belangrijkste stappen zijn:

  1. inzicht krijgen in de vraag van ouders en/of jeugdige (vraagverheldering);
  2. verdere verkenning van de aard en ernst van de vraag of problemen (probleem- en krachtenanalyse);
  3. bepalen van de belangrijkste doelen waaraan ouders en/of jeugdige willen werken (doelen opstellen);
  4. beslissen welke hulp het beste aansluit bij de vraag en doelen van de ouders en/of jeugdige; en het sociale netwerk verkennen en mobiliseren;
  5. uitvoeren van de hulp;
  6. evalueren van de doelen en geboden hulp en beslissen over het vervolg.

Besluitvorming vindt vaak niet plaats in een eenmalige cyclus, maar in elkaar opeenvolgende cycli.

Inhoudelijk kader voor besluitvormingsproces
1. Inleiding
Reageer!