Inleiding

Probleem- en krachtenanalyse

Als er een verdere verkenning van de situatie nodig is:

• Maak dan samen met ouders en jeugdige een plan hoe er meer zicht op de situatie kan komen. Neem hierin op welke vragen beantwoord dienen te worden, welke informatie daarvoor nodig is en hoe deze informatie verzameld wordt. Gebruik hierbij bij voorkeur gestandaardiseerde en gevalideerde instrumenten en houd rekening met eventuele beperkingen van de instrumenten en de bijzondere omstandigheden van ouders en jongeren, zoals een migratieachtergrond, een lichte verstandelijke beperking, laaggeletterdheid of andere beperkingen.
• Maak – nadat de informatie is verzameld – samen met ouders en jeugdige een analyse van de aard en ernst van de problemen, de oorzaken en instandhoudende factoren, de veiligheid van de jeugdige, hun sterke kanten en mogelijke hulpbronnen.
• Formuleer op basis van de analyse samen met ouders en jeugdige het samenhangend beeld en leg dit vast in het dossier. Het samenhangend beeld beschrijft de aard en ernst van de problemen, plus de veroorzakende, instandhoudende en beschermende factoren. Bespreek ook met ouders en jeugdige wanneer je het samenhangend beeld met de gedragswetenschapper bespreekt. Leg het samenhangend beeld bij meervoudige en complexe problemen voor aan de gedragswetenschapper. De gedragswetenschapper denkt mee en checkt de analyse en het samenhangend beeld bij ernstige en complexe problemen.
• Geef ouders en jeugdige indien nodig voorlichting (psycho-educatie) over de betekenis en gevolgen van het vastgestelde probleem, wat ze zelf aan het probleem kunnen doen en welke professionele hulp er mogelijk is.

Specifiek voor de hulpverlening in het gedwongen kader: de probleem- en krachtenanalyse kan in veel situaties overgeslagen worden gezien de uitgebreide informatie die beschikbaar is voorafgaand aan de start van een jeugdbeschermingsmaatregel.

Specifiek voor de hulpverlening aan gezinnen met meervoudige en complexe problemen: stem met toestemming van ouders en jeugdige af met andere betrokken professionals en hulpverleners en maak gezamenlijk een compleet beeld van de gezinssituatie.

Dit hoofdstuk gaat in op de uitgangsvraag:

Hoe kunnen jeugdprofessionals het beste zicht krijgen op de aard en ernst van problemen (inclusief veiligheid), en op de oorzakelijke en instandhoudende factoren?

Met de probleem- en krachtenanalyse onderzoekt de jeugdprofessional meer diepgaand dan bij de vraagverheldering wat er aan de hand is, op welke ontwikkelingsgebieden een jeugdige moeite of problemen heeft of met welke opvoedingsvaardigheden ouders moeite of problemen hebben, en hoe deze problemen zijn ontstaan en in stand worden gehouden. Een jeugdprofessional hoeft deze fase alleen uit te voeren als deze nodig is om te bepalen welke hulp ingezet moet worden. Als de vraagverheldering al een duidelijk beeld van de situatie heeft opgeleverd, dan hoeft een diepgaandere analyse meestal niet uitgevoerd te worden. Overigens kan soms tijdens het hulpverleningsproces gaandeweg blijken dat een diepgaandere analyse toch nodig is, omdat er meer aan de hand blijkt dan eerder gedacht.

De probleem- en krachtenanalyse is erop gericht om op een methodische manier een beeld van de situatie in het gezin op te stellen, waarin de (eventuele) hulpvraag, de problematiek en de daarmee oorzakelijke en instandhoudende factoren en aangrijpingspunten voor de oplossing samenhangend zijn beschreven. De betrokken jeugdprofessional voert de probleem- en krachtenanalyse zo veel mogelijk samen met het gezin uit: het uitgangspunt is beoordelen en beslissen mét en niet óver ouders en jeugdigen.

De hulpvraag van ouders en jeugdigen staat centraal bij het verdere onderzoek naar de aard en ernst van de problemen. Resultaat van deze fase is een gedeelde visie van ouders, jeugdige en jeugdprofessional op de vraag en het probleem. Dit bevordert de samenwerkingsrelatie en is een voorwaarde voor samenwerking in de fasen van doelen stellen en beslissen over hulp.