Als er een verdere verkenning van de situatie nodig is:
Specifiek voor de hulpverlening in het gedwongen kader: de probleem- en krachtenanalyse kan in veel situaties overgeslagen worden gezien de uitgebreide informatie die beschikbaar is voorafgaand aan de start van een jeugdbeschermingsmaatregel.
Specifiek voor de hulpverlening aan gezinnen met meervoudige en complexe problemen: stem met toestemming van ouders en jeugdige af met andere betrokken professionals en hulpverleners en maak gezamenlijk een compleet beeld van de gezinssituatie.
Dit hoofdstuk gaat in op de uitgangsvraag:
Hoe kunnen jeugdprofessionals het beste zicht krijgen op de aard en ernst van problemen (inclusief veiligheid), en op de oorzakelijke en instandhoudende factoren?
Met de probleem- en krachtenanalyse onderzoekt de jeugdprofessional meer diepgaand dan bij de vraagverheldering wat er aan de hand is, op welke ontwikkelingsgebieden een jeugdige moeite of problemen heeft of met welke opvoedingsvaardigheden ouders moeite of problemen hebben, en hoe deze problemen zijn ontstaan en in stand worden gehouden. Een jeugdprofessional hoeft deze fase alleen uit te voeren als deze nodig is om te bepalen welke hulp ingezet moet worden. Als de vraagverheldering al een duidelijk beeld van de situatie heeft opgeleverd, dan hoeft een diepgaandere analyse meestal niet uitgevoerd te worden. Overigens kan soms tijdens het hulpverleningsproces gaandeweg blijken dat een diepgaandere analyse toch nodig is, omdat er meer aan de hand blijkt dan eerder gedacht.
De probleem- en krachtenanalyse is erop gericht om op een methodische manier een beeld van de situatie in het gezin op te stellen, waarin de (eventuele) hulpvraag, de problematiek en de daarmee oorzakelijke en instandhoudende factoren en aangrijpingspunten voor de oplossing samenhangend zijn beschreven. De betrokken jeugdprofessional voert de probleem- en krachtenanalyse zo veel mogelijk samen met het gezin uit: het uitgangspunt is beoordelen en beslissen mét en niet óver ouders en jeugdigen.
De hulpvraag van ouders en jeugdigen staat centraal bij het verdere onderzoek naar de aard en ernst van de problemen. Resultaat van deze fase is een gedeelde visie van ouders, jeugdige en jeugdprofessional op de vraag en het probleem. Dit bevordert de samenwerkingsrelatie en is een voorwaarde voor samenwerking in de fasen van doelen stellen en beslissen over hulp.