Residentiële jeugdhulp

1. Het pedagogisch leefklimaat

Structuur en leefregels

Onderzoek naar leefregels betreft vaak ordehandhaving in de gesloten of justitiële jeugdhulp. Uit literatuur blijkt dat structuur en leefregels van belang zijn voor rust en veiligheid. Tijdens ongestructureerde activiteiten of programmaonderdelen (slaap- of kamertijd) of op plaatsen waar minder duidelijk is wat er van de jeugdige wordt verwacht (op de kamer of in de gang) komen vaker incidenten voor. Te veel en te gedetailleerde regels gericht op controle en beheersing hebben echter een nadelig effect en dragen niet bij aan een goed pedagogisch klimaat. De nadruk komt dan te liggen op het handhaven van de regels waardoor een repressieve sfeer ontstaat. Een dagelijkse routine biedt structuur wanneer deze voorziet in:

  • structuur in tijd: vaste tijdstippen voor dagelijkse vaste activiteiten als opstaan, ontbijten, naar school gaan;

  • structuur in plaats: fysieke plaatsen waar dagelijkse activiteiten plaatsvinden, bijvoorbeeld eten aan tafel;

  • structuur in afspraken in de vorm van heldere afspraken;

  • structuur in persoon waarbij alle opvoeders consequent reageren.

… Meer

Een adequate omgang met regels vraagt een goede formulering van de regels en stimuleert de verantwoordelijkheid van jeugdigen. Criteria bij het formuleren van regels zijn: druk respect uit, beschrijf regels concreet, formuleer positief, geef kort het waarom aan, formuleer alleen regels die controleerbaar zijn, en beperk het aantal regels. Praktijkexperts bevestigen dat het goed is om te streven naar een beperkt aantal (vijf) basisregels op een afdeling die het (samen)leven eenvoudiger en leuker maken. Het is daarbij goed om na te gaan of een regel echt nodig is. Als het gewenste gedrag zich bijvoorbeeld over het algemeen toch al voordoet, dan kan een regel overbodig zijn.

Door samen met jeugdigen omgangsregels op te stellen wordt de verantwoordelijkheid van jeugdigen voor de regels gestimuleerd. Praktijkexperts noemen daarnaast het belang van een positieve benadering, met de nadruk op het bevorderen van gewenst gedrag, waardoor het naleven van regels minder centraal komt te staan. Ook is het zinvol om het naleven van regels positief te bekrachtigen en niet alleen te focussen op het bestraffen van regelovertreding. Een methodiek waarin het bekrachtigen van positief gedrag een hoofdbestanddeel is, kan pedagogisch medewerkers hierbij ondersteunen.

Positieve onderlinge interactie en atmosfeer
Groei en ontwikkeling
Reageer!