Aanbeveling:
Wees je bewust van je eigen waarden, normen, denkkader en vooroordelen. Reflecteer op je eigen handelen en praat regelmatig over je eigen normen over zorgwekkende radicalisering, zowel binnen je team als binnen de organisatie. Neem een open houding aan als je in gesprek gaat met een jongere: niet-oordelend, belangstellend en respectvol.
Bij professioneel handelen spelen altijd eigen normen en waarden, subjectiviteit en visievorming een rol. Ook jeugdprofessionals beschikken in verschillende mate over impliciete bias. Het is van belang dat jeugdprofessionals op de hoogte zijn van hun eigen vooroordelen, waarden, normen en denkkaders (eigen ‘culturele reflex’). Zeker bij actuele vormen van zorgwekkende radicalisering is dit relevant.
De eigen normen van de jeugdprofessional over radicalisering horen regelmatig onderwerp van gesprek te zijn, zowel binnen het team als binnen de organisatie. Deze waarden, normen en belangen zijn altijd aanwezig en spelen een rol in de keuzes die professionals maken. Reflectie en bewustwording op het eigen handelen is van essentieel belang, met name als het gaat om bestaande stereotypen en vooroordelen tegenover groepen in de samenleving.
Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen objectieve en subjectieve (context-gerelateerde) oordeelsvorming. Dit is niet gemakkelijk, omdat ook jeugdprofessionals deel uitmaken van een samenleving waarin impliciete ideeën bestaan over verschillende groepen. De socialisatie hierin kan van invloed zijn op het eigen denken en bepaalde vooroordelen, en een objectieve oordeelvorming vertroebelen. Juist in gesprekken met jongeren (maar ook met ouders) is het echter van belang om de juiste houding als professional aan te nemen die uitnodigend is om het gesprek te voeren: open, niet oordelend, belangstellend en respectvol.
In verschillende onderzoeken spreekt men over een houding die open, niet oordelend, belangstellend en respectvol is. Zelfkritisch zijn en je bewust zijn van je eigen mening, waarden en normen kunnen professionals ook in staat stellen om een mogelijk gebrek aan inzichten te identificeren (Distelbrink & Aarts, 2019).
Uit de internationale literatuur is bekend dat acties die gekenmerkt worden door het creëren van spaces for dialogue bijdragen aan preventie van (gewelddadige) radicalisering bij jongeren. In een recente studie (Aiello, Puigvert & Schubert, 2018) zijn verschillende effectieve maatregelen uit zes Europese landen (waaronder Nederland) gecategoriseerd over het organiseren van een dialoog tussen jeugdprofessionals en jongeren. Hieruit komen vier kernelementen naar voren:
De wetenschappelijke literatuur benadrukt het belang van vraaggericht en dialogisch werken. Begeleide spaces for dialogue, in samenwerking met bijvoorbeeld scholen, sportclubs of verenigingen, helpen jongeren om extremistische boodschappen kritisch tegen het licht te houden. Het is daarbij cruciaal dat jongeren niet enkel passief geïnformeerd worden, maar in de positie worden geplaatst van actieve deelnemer aan de dialoog. Hierbij worden jongeren in de positie geplaatst van actieve deelnemers aan de dialoog (García-Carrión et al., 2017). Zij moeten erop kunnen rekenen dat ze niet afgerekend worden op hun opvattingen. Daarom is het van belang te investeren in vertrouwensvolle relaties met leeftijdsgenoten, familieleden of professionals. Hieruit halen jongeren positieve en beschermende interacties die ze elders – in niet-dialogische omgevingen – vaak ontberen (Aiello, Puigvert & Schubert, 2018).