Problematische gehechtheid

5. Preventie en interventie

Interventies voor behandeling jeugdigen vanaf zeven jaar

Voor jeugdigen van zeven jaar en ouder met gehechtheidsproblemen is het aanbod momenteel nog beperkt: de Databank Effectieve Jeugdinterventies vermeldt slechts twee interventies voor deze doelgroep: Video-hometraining in gezinnen met kinderen in de basisschoolleeftijd (VHT 4-12) en de Integratieve Therapie voor Gehechtheid en Gedrag (ITGG), die bedoeld is voor jeugdigen met meervoudige beperkingen.

In de praktijk wordt een grote diversiteit aan behandelingen en interventies ingezet waarvan de status niet altijd duidelijk is. Om toch enig houvast te hebben bij het selecteren van interventies, hebben we de website van het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie (KJP) geraadpleegd. Deze website biedt betrouwbare informatie over psychische klachten bij kinderen en adolescenten, inclusief praktijkstandaarden voor behandeling van kinderen met ernstige psychische problemen. Een landelijk netwerk van professionals in de brede jeugdhulp heeft de tekst samengesteld, die wordt bewaakt door een wetenschappelijke raad. De website van het KJP  vermeldt de volgende interventies die ingezet kunnen worden bij jeugdigen vanaf zeven jaar bij wie  de gehechtheidsproblemen doorgaans iets ernstiger zijn: Sherborne Samenspel, Theraplay, Fase- en Differentiatietherapie, en Mentalization-Based Treatment voor Adolescenten (MTB-A). Deze interventies worden in de regel aangeboden door aanbieders van specialistische jeugdhulp.

Ten slotte hebben we een interventie opgenomen in de tabel die noch vermeld wordt in de Databank Effectieve Jeugdinterventies, en evenmin door het KJP. Het gaat om hechtingsgerichte gezinstherapie, ontwikkeld door Dan Hughes (2018), en in Nederland ingezet door Anneke Vinke (2019). Feitelijk is het een Nederlandse bewerking van de Attachment Focused Family Therapy (AFFT).

We hebben bij de interventie vermeld omdat het huidige aanbod aan interventies momenteel beperkt is, en de interventie veelvuldig toegepast wordt. Voor zover bekend wordt geen onderzoek gedaan naar de effectiviteit ervan.

Interventies

Hieronder zijn de interventies op een rij gezet. In de pdf van de richtlijn is een tabel opgenomen met meer informatie over de interventies. De met een sterretje aangemerkte interventies worden veelvuldig toegepast, de kwaliteit van deze interventies is niet onderzocht.

Basic Trustmethode

  • Erkenningsniveau: effectief volgens eerste aanwijzingen
  • Doel: het terugdringen van de gedrags- of emotionele problemen door middel van het versterken van de gehechtheidsrelatie.
  • Doelgroep: ouders van (adoptie- en pleeg) kinderen van 2 tot en met 12 jaar, met (ernstige) gedragsproblemen en/of emotionele problemen.

ITGG

  • Erkenningsniveau: effectief volgens eerste aanwijzingen
  • Doel: het verminderen van de gedragsproblemen en het versterken van de gehechtheidsrelatie.
  • Doelgroep: kinderen en jongeren tot 18 jaar met meervoudige beperkingen en ernstige gehechtheids- en gedragsproblemen. NB: De methode is ontwikkeld voor jeugdigen met een meervoudige beperking, maar kan volgens de ontwikkelaar goed gebruikt worden voor normaalbegaafde jonge kinderen.

VHT (4-12)

  • Erkenningsniveau: goed onderbouwd
  • Doel: het verbeteren van het contact tussen ouder en kind, en het verbeteren van opvoedings-vaardigheden van de ouder.
  • Doelgroep: gezinnen met kinderen van 4-12 jaar waarvan de ouders lichte tot matige opvoedingsproblemen ervaren en/of één of meerdere kinderen thuis en/of op school probleemgedrag vertonen. Indien gewenst kan ook de leerkracht op school bij de begeleiding betrokken worden.

Sherborne Samenspel*

  • Erkenningsniveau: niet in de Databank Effectieve Jeugdinterventies opgenomen. KJP: effectiviteit moet nog onderzocht worden.
  • Doel: het versterken van de gehechtheidsrelatie tussen ouder en kind.
  • Doelgroep: ouders van kinderen (0-12 jaar) bij wie sprake is van hechtingsproblematiek na adoptie of pleegzorgplaatsing. Ook is de behandelinterventie geschikt voor kinderen die een moeilijke start (vroeggeboorte of complicaties) hebben gemaakt.

Theraplay

  • Erkenningsniveau: niet in de Databank Effectieve Jeugdinterventies opgenomen. KJP: effectiviteit moet nog onderzocht worden.
  • Doel: het versterken van de gehechtheidsrelatie tussen ouder en kind.
  • Doelgroep: kinderen (0-12 jaar) met hechtingsproblemen, bij pleeg- of adoptiegezinnen, in opvanghuizen en psychiatrische klinieken. Ook geschikt voor kinderen in instellingen waar geen ouders (meer) beschikbaar zijn.

Differentiatie therapie*

  • Erkenningsniveau: niet opgenomen. KJP: effectiviteit moet nog onderzocht worden.
  • Doel: het ontwikkelen van de gehechtheidsmogelijkheden van de jeugdige en het vergroten van het zelfvertrouwen en het vertrouwen van de jeugdige in de opvoeder.
  • Doelgroep: kinderen en jongeren tot ongeveer 12 jaar die ernstige gehechtheidsproblemen hebben.

Fase therapie*

  • Erkenningsniveau: vermeld als ‘niet erkend’ in de Databank Effectieve Jeugdinterventies opgenomen. KJP: effectiviteit moet nog onderzocht worden.
  • Doel: een jeugdige alsnog de veiligheid te laten ervaren die hij in de eerste levensjaren gemist heeft om zodoende een veilige gehechtheidsrelatie te bewerkstelligen en het probleemgedrag te verminderen.
  • Doelgroep: kinderen en jongeren tot ongeveer 16 jaar die ernstige gehechtheidsproblemen hebben.

Mentalization-Based Treatment voor adolescenten (MBT-A)

  • Erkenningsniveau: niet in de Databank Effectieve Jeugdinterventies opgenomen. KJP: effectiviteit moet nog onderzocht worden.
  • Doel: het vergroten van het mentaliserend vermogen van de jongere.
  • Doelgroep: jongeren van 13-18 jaar met borderline kenmerken.

Dyadic Developmental Psychotherapy DDP of Hechtingsgerichte gezinstherapie*

  • Erkenningsniveau: niet in de Databank Effectieve Jeugdinterventies opgenomen. Zie www.ddpnetwork.org.
  • Doel: het herstellen van een onveilig werkmodel en het opbouwen van een veilige gehechtheidsrelatie.
  • Doelgroep: Jeugdigen tussen 0-18 jaar die geadopteerd zijn of in een pleeggezin opgroeien en hun adoptie- en pleegouders.
Behandeling van problematische gehechtheid in de praktijk
Preventieve interventies voor specifieke risicogroepen
Reageer!