Richtlijn Radicalisering gepubliceerd
Jeugdprofessionals ervaren knelpunten bij de preventie en aanpak van radicalisering bij jongeren. Dit was aanleiding voor de ontwikkeling van de richtlijn Radicalisering. Na een ontwikkelproces van 2,5 jaar is de richtlijn nu gepubliceerd.
Zorgwekkende radicalisering
De focus van de richtlijn ligt op een preventieve aanpak van ‘zorgwekkende radicalisering die kan leiden tot extremistisch geweld’ in plaats van ‘radicale ideeën’. Radicale ideeën kunnen horen bij de adolescentiefase en hoeven op zichzelf niet zorgwekkend te zijn, maar passen bij ontwikkeling en het zoeken naar identiteit. Jongeren kunnen echter verstrikt raken in radicale opvattingen die een gevaar vormen voor de ontwikkeling van de jongere zelf of voor de omgeving. Een jongere kan er mentaal en sociaal onder lijden, niet meer meedoen in het dagelijkse leven, of vrienden of naasten verliezen.
Pedagogische taak jeugdprofessionals
Een radicaliseringsproces waar geen aandacht voor is, of waar zorg ontbreekt, kan tot situaties leiden waarin de fysieke en psychische veiligheid van mensen in gevaar komt, of het vertrouwen in de samenleving uitgehold wordt. Daarom is het voor de persoon in kwestie en voor de maatschappij in het algemeen belangrijk dat er tijdig en passend ingegrepen wordt. Jeugdprofessionals hebben daarin een belangrijke pedagogische taak. Zij hebben immers zicht op, of contact met jongeren. Ook kunnen zij bijsturen als dat nodig is.
Contextueel werken
De richtlijn heeft nadrukkelijk aandacht voor het belang van contextueel werken bij radicalisering. Hoe radicalisering er uitziet, zoals onderliggende ideologie en verschijningsvormen, verandert door tijd en omstandigheden (context). Zorg in de preventieve aanpak van radicalisering daarom voor voldoende ruimte voor experimenteren en innoveren, evaluatie en reflectie.
Aanbevelingen signalering en aanpak bij jongeren
Aan de hand van uitgangsvragen geeft de richtlijn aanbevelingen aan jeugdprofessionals voor het signaleren en aanpakken van radicalisering bij jongeren. Het gaat om vragen als:
- Hoe kun je signalen van mogelijke (zorgwekkende) radicalisering herkennen en interpreteren, en welke hulpmiddelen kun je daarvoor gebruiken?
- Hoe kan je met een jongere in gesprek gaan over signalen die mogelijk wijzen op (zorgwekkende) radicalisering?
- Wat doe je met signalen van mogelijke radicalisering, en hoe kun je informatie hierover delen?
- Hoe kun je radicalisering preventief aanpakken?
- Welke organisaties spelen een rol bij preventie, duiding en aanpak van radicalisering, en hoe kunnen professionals hiervan gebruikmaken?
Richtlijn Radicalisering kent een andere opbouw
De opbouw van de richtlijn Radicalisering is anders dan je gewend bent. En dat is niet zomaar. In 2022 en 2023 hebben we een gebruikersonderzoek gehouden onder professionals die gebruik maken van de richtlijnen. Deze professionals waren onder andere afkomstig uit gemeenten, jeugdhulporganisaties, jeugdbescherming, jeugdreclassering en opleidingen. Een belangrijk aandachtspunt dat uit het onderzoek naar voren kwam was dat de richtlijnenwebsite door de omvang vang van de richtlijnen minder goed toegankelijk was. En dat het in een richtlijn lastig is om te vinden wat je precies zoekt. Daarom hebben we een nieuwe website in ontwikkeling. Deze website speelt in op alle aanbevelingen die uit het gebruikersonderzoek naar voren zijn gekomen. Dat betekent dat we een nieuwe opbouw hebben gemaakt voor alle richtlijnen, waarbij de uitgangsvragen en aanbevelingen sterker naar voren zijn gehaald. En dat zie je nu al bij de richtlijn Radicalisering op de huidige website.
Werkkaart wordt routekaart
Al vele jaren is de werkkaart een vertrouwd onderdeel van de richtlijnen. Gezien de omvang van de richtlijn is het tot nu toe een hulpmiddel geweest om inzicht te krijgen in highlights van de gehele richtlijn. Voor de bestaande richtlijnen blijft deze werkkaart gewoon van toepassing. Voor de nieuw te publiceren richtlijnen komt er voorlopig een routekaart. Deze routekaart geeft in vogelvlucht een beeld van de onderwerpen die aan bod komen in de richtlijn. De richtlijn Radicalisering bijt de spits af met de eerste routekaart.
Voor wie is deze richtlijn?
De richtlijn Radicalisering is bedoeld voor zowel professionals in de jeugdhulp en jeugdbescherming als andere jeugdprofessionals die te maken kunnen krijgen met radicalisering bij jongeren. Zoals jongerenwerkers, onderwijsprofessionals, veiligheidsprofessionals, medewerkers van Bureau Halt, reclassering en politie.
In hoeverre een jeugdprofessional zelf handelend kan of moet optreden, of juist doorverwijzen naar meer passende hulp, hangt af van de functie en taken. Voor de meeste jeugdprofessionals geldt dat zij niet hoeven te beschikken over specialistische kennis of kunde over radicalisering. Wel is van belang dat ze in staat zijn om een ‘niet pluis gevoel’ te ontwikkelen en mogelijke signalen in context te plaatsen, aangezien signalen kunnen duiden op andere problematieken dan radicalisering.
Ontwikkeling
De richtlijn Radicalisering is ontwikkeld door het Verwey-Jonker Instituut (projectleiding), de Hogeschool van Amsterdam en Sherazade Advies. De ontwikkeling vond plaats in nauwe samenwerking met een ontwikkelwerkgroep, bestaande uit wetenschappers en praktijkexperts. Op basis van commentaar en een proefimplementatie is de richtlijn aangevuld, en tot slot geautoriseerd door de beroepsverenigingen NIP, NVO en BPSW. Het Nederlands Jeugdinstituut heeft het ontwikkelproces begeleid.
Op woensdag 25 september organiseren we een webinar over de richtlijn Radicalisering.