Screening en diagnostiek beginnen met het signaleren en bespreekbaar maken van middelengebruik. Ouders spelen hierin een belangrijke rol. Om middelengebruik te signaleren en bespreekbaar te maken dient de professional in de jeugdhulp en jeugdbescherming:
middelengebruik structureel te bespreken, in elk gesprek, vanaf het eerste gesprek met jeugdige en de ouders (onderdeel van het intakeformulier);
met ouders standaard in gesprek te gaan over middelengebruik, ook als hun kind (nog) niet met middelen in aanraking is gekomen;
ouders te ondersteunen in het signaleren van middelengebruik van hun kind, en het omgaan daarmee;
ouders gespreksvaardigheden aan te leren om middelengebruik op een open en niet-veroordelende manier ter sprake te brengen.
Verschillende signalen kunnen wijzen op problematisch middelengebruik. Deze signalen zijn te vinden op hulpmiddelenkaart 2 (pdf). De mogelijkheden van urinecontroles komen in Algemene werkzame elementen van behandelinterventies aan de orde.