Over preventie van grensoverschrijdend gedrag door medewerkers is weinig bekend. Uit de beperkt beschikbare literatuur komt naar voren dat de volgende elementen kunnen bijdragen aan preventie van grensoverschrijdend gedrag door pedagogisch medewerkers.
Veiligheid in een residentiële voorziening wordt niet alleen bepaald door de interactie tussen jeugdigen in de groep of de interactie tussen pedagogisch medewerker en de jeugdige. Het waarborgen van de veiligheid in deze interacties is ingebed in een bredere context. Het management en het bestuur van een residentiële voorziening hebben de verantwoordelijkheid om de gewenste randvoorwaarden te scheppen. Een duidelijk uitgewerkte strategie van het management en een helder methodisch kader bevorderen het moreel onder het personeel en een sociaal klimaat in de groep.
Een goede samenwerking binnen het team is eveneens bevorderend voor het moreel van het personeel. Factoren die samenhangen met een goede samenwerking binnen het team zijn: overeenstemming binnen het team over de aanpak, een duidelijke rolverdeling binnen het team en stabiliteit binnen het team en de organisatie.
Supervisie of methodische werkbegeleiding zijn belangrijke middelen om pedagogisch medewerkers te ondersteunen bij de uitvoering van hun werk. Wanneer medewerkers niet voldoende toegerust zijn om adequaat te reageren op gedrag van jeugdigen, kan dit leiden tot onprofessioneel of grensoverschrijdend gedrag. Het toepassen van de verschillende technieken ter voorkoming van grensoverschrijdend gedrag tussen jeugdigen vraagt om een gedegen opleiding, waarin aandacht wordt besteed aan verschillende onderdelen die in de richtlijn aan de orde komen. Om te voorkomen dat een repressieve toepassing van de technieken ontstaat, is methodische werkbegeleiding/supervisie nodig. Daarbij kan het voor medewerkers zinvol zijn om ook een persoonlijk signaleringsplan op te stellen. Op deze manier krijgen medewerkers zicht op hun eigen spanningsboog en (daarmee) inzicht in de wisselwerking tussen de spanningsopbouw bij de jeugdigen en de eigen spanningsopbouw.
Praktijkexperts bevestigen dat de kans toeneemt, dat pedagogisch medewerkers in lijn met de methodiek handelen en niet vervallen in repressief (controlerend en beheersmatig) handelen, wanneer zij angst en onzekerheid bespreekbaar kunnen maken in supervisie, emotionele ondersteuning ervaren van staf en management en worden begeleid in de-escalerend handelen.
Ouders en jeugdigen noemen de volgende aandachtspunten voor het voorkómen van grensoverschrijdend gedrag door medewerkers.
Preventief handelen door leidinggevende en organisatie: screening van personeel, de opleiding en training van personeel, zicht hebben op het welbevinden van personeel, medewerkers aanspreken op ongepast gedrag, het bespreken van interacties tussen pedagogisch medewerkers en jeugdigen (op welke jeugdigen reageren pedagogisch medewerkers vooral positief en op welke jeugdigen negatief?) en regelmatig in gesprek gaan met de jeugdigen om te vragen hoe het gaat;
Reageren bij grensoverschrijdend gedrag: klachten moeten ALTIJD serieus genomen worden. Klachten van jeugdigen worden vaak weggewuifd. Ze worden niet geloofd of bestempeld als leugenaars en lastige kinderen. Ga in gesprek met de jeugdigen en check, check en dubbelcheck een verhaal. Bij twijfel: zet de werknemer tijdelijk op non-actief en laat een gedegen onderzoek uitvoeren, door een andere instelling dan de eigen. Durf te handelen als je iets ziet dat ongepast is.
Praktijkexperts bevestigen het belang van een toegankelijke klachtenprocedure en onafhankelijke vertrouwenspersoon waar jeugdigen en ouders goed over zijn geïnformeerd en waar zij daadwerkelijk gebruik van maken.