5. Aanpak en interventies

Als jeugdprofessional kun je op diverse manieren ondersteuning bieden nadat een kind een ingrijpende gebeurtenis heeft meegemaakt. Dit geldt voor gebeurtenissen die kortgeleden of langer geleden plaatsvonden, onlangs door het kind zijn onthuld of zich openbaren door het ontstaan van klachten. De ondersteuning zou zich voornamelijk moeten richten op het kind en het systeem eromheen, zoals de ouders en leerkrachten. Hieronder volgen enkele adviezen voor de ondersteuning van kinderen en hun omgeving.

Vragen en aanbevelingen

Ondersteunen van kinderen en ouders

Hoe kunnen jeugdprofessionals kinderen en ouders ondersteunen bij een normale en bij een zorgwekkende reactie van kinderen op ingrijpende gebeurtenissen?

Aanbevelingen

Negatieve gevolgen beperken

Geef het kind (en eventueel diens naasten) de gelegenheid om zich te uiten over de gebeurtenis, bijvoorbeeld door te praten, tekenen of spelen. Volg daarbij het tempo en initiatief van het kind.
Help het kind om een begrijpelijk verhaal te maken van de ingrijpende gebeurtenis en wat er daarna gebeurde. Houd het verhaal feitelijk, met oog voor de emoties, zonder deze verder uit te diepen. Reageer authentiek: luister aandachtig, erken de ervaring van het kind, reageer kalm en met empathie.
Help het gezin om de (sociale) steun uit het eigen netwerk te vergroten. Denk daarbij ook aan praktische hulp. Doe dit in goed overleg met het kind en het gezin, en laat de wensen van het kind en het gezin leidend zijn.

Lees meer: Negatieve gevolgen beperken

Veiligheid inschatten

Maak een inschatting van de actuele veiligheid van het kind. Doorloop als er sprake is van kindermishandeling de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling en zorg zo nodig voor een medische controle.

Lees meer: Veiligheid inschatten

Psycho-educatie bieden

Geef psycho-educatie aan het kind en de directe omgeving, zoals gezinsleden en leerkrachten. Geef uitleg over veelvoorkomende stressreacties na het meemaken van een ingrijpende gebeurtenis en manieren om hiermee om te gaan. Benoem daarnaast positieve verwachtingen en geef uitleg over veerkracht bij kinderen.
Geef psycho-educatie over de symptomen die het kind ervaart en/of ouders herkennen. Leg uit dat deze gedachten of gevoelens vaak voorkomen na het meemaken van een ingrijpende gebeurtenis. Wees bemoedigend en realistisch over therapie en de mogelijkheden van herstel.
Stimuleer het kind bij het ondernemen van betekenisvolle en positieve activiteiten die voldoening en plezier geven.

Lees meer: Psycho-educatie bieden

Ouders begeleiden

Bied ouders ondersteuning bij het reguleren van hun eigen reacties of motiveer hen zo nodig om zelf hulpverlening te zoeken, zoals traumazorg, zodat zij hun kind goed kunnen blijven ondersteunen.
Begeleid ouders bij het herstel van de veiligheid en de structuur voor het kind door een dagelijkse routine thuis aan te bieden, de schoolgang voort te zetten, gezond slaapgedrag te stimuleren, plezierige activiteiten te ondernemen en vermijdingsgedrag tegen te gaan.

Lees meer: Ouders begeleiden

Inschakelen gespecialiseerde behandeling

Waar let je op als je gespecialiseerde behandeling wilt inschakelen?

Aanbevelingen

Aandachtspunten bij verwijzing

Kies samen met kind en ouders - waar mogelijk – voor een eerste-keustraumabehandeling, zoals Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) of traumagerichte cognitieve gedragstherapie. Voor deze behandelingen bestaat het meeste wetenschappelijke bewijs dat ze helpen bij trauma.
Stem goed af met het kind, ouders, jeugdhulpverlening, jeugdbescherming en jeugd-GGZ.
Neem contact op met de gemeente wanneer hulp niet (tijdig) beschikbaar is, zodat je samen kunt zoeken naar een passende oplossing.

Lees meer: Aandachtspunten bij verwijzing

Effectieve interventies

Welke interventies zijn per doelgroep (kinderen, ouders en omgeving) beschikbaar voor behandeling van trauma? En hoe kunnen jeugdprofessionals bepalen wanneer ze welke interventie moeten inzetten?

Aanbevelingen

Welke interventie inzetten

Schakel hulp in van het Centrum Seksueel Geweld in de acute fase na seksueel geweld (de eerste zeven dagen). Zie Watchful Waiting Protocol in de tabel met selectieve preventieve interventies.
Maak voor het verwerken van posttraumatische stressklachten gebruik van de beschreven psychologische behandelingen, te weten Trauma Focused Cognitive Behavioral Therapy (TF-CBT), Imaginaire Exposure in combinatie met exposure in vivo, Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR), Schrijftherapie en/of KIDNET.
Betrek het gezin of andere betrokkenen, zoals pedagogisch medewerkers, gezinshuisouders actief bij de behandeling, zorg voor psycho-educatie en ouderbegeleiding en zet zo mogelijk geïndiceerd systemische interventies in.

Lees meer: Welke interventie inzetten

Evaluatie inzet interventies

Hoe bepalen jeugdprofessionals of hun interventie zinvol is?

Aanbevelingen

Monitoren beloop

Monitor met gevalideerde traumavragenlijsten, zoals de Kind en Jeugd Trauma Screeninglijst (KJTS), de voortgang van de behandeling en evalueer de behandeling iedere drie tot zes maanden.

Lees meer: Monitoren beloop

Een terugvalpreventieplan

Stel voor de afronding van de behandeling een terugvalpreventieplan op.

Lees meer: Een terugvalpreventieplan