Preventieve interventies voor specifieke risicogroepen

Onderstaande interventies zijn preventief in de zin dat ze een veilige gehechtheidsrelatie bij kinderen (van nul tot twaalf jaar) beogen te stimuleren. Belangrijkste verschil met hierboven genoemde interventies is dat deze interventies bedoeld zijn voor ouders en kinderen die tot specifieke risicogroepen behoren, zoals ouders van adoptie- of pleegkinderen tot vier jaar (PIPA) of moeders met een depressie (Ouder-baby interventie), ouders van kinderen met ernstige gedrags- en emotionele problemen (PCIT) of gezinnen waar sprake is van mishandeling of verwaarlozing (NIKA). Twee interventies die in tabel in hoofdstuk Preventieve interventies voor jonge kinderen vermeld werden, worden ook hier weer vermeld (Basic Trustmethode, de  VIPP SD) omdat deze interventies zowel meer universeel als bij een specifieke risicogroep ingezet kunnen worden. De VIPP SD en Basic Trustmethode kunnen beide ingezet worden bij  adoptie- en pleegkinderen. De VIPP SD kent nog meer specifieke toepassingen zoals bij zware opvoedproblemen of ouders met een eetstoornis.

Mentalization Based Treatment voor kinderen (MBT-K) is specifiek bedoeld voor kinderen van 5 tot 12 jaar met ernstige gehechtheidsproblemen, en is nog niet in de DEJ opgenomen. Omdat de interventie wel door het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie (KJP) vermeld wordt, nemen we de interventie hier op. Alle interventies worden aangeboden door aanbieders van specialistische jeugdhulp, met uitzonderling van Voorzorg dat door een JGZ-verpeegkundige wordt uitgevoerd. In tabel 2 volgt een overzicht van de interventies.

Interventies

In de pdf van de richtlijn is een tabel opgenomen met meer informatie over de interventies.

VIPP-SD

• Erkenningsniveau: effectief volgens sterke aanwijzingen.
• Doel: het verbeteren van de opvoedingsvaardigheden van de opvoeder waardoor positieve interacties toenemen en gedragsproblemen voorkomen of verminderd worden.
• Doelgroep: opvoeders met problemen bij sensitief opvoeden of grenzen stellen bij kinderen tussen 0 en 6 jaar. Ook geschikt voor adoptie- en pleegkinderen, en gezinnen met zware opvoedproblemen.

Ouder-baby interventie

• Erkenningsniveau: effectief volgens eerste aanwijzingen.
• Doel: het verbeteren van de sensitieve responsiviteit bij de moeder.
• Doelgroep: moeders van een baby tot en met 12 maanden met een (post-partum) depressie.

Basic Trust methode

• Erkenningsniveau: effectief volgens eerste aanwijzingen.
• Doel: het terugdringen van de gedrags- of emotionele problemen door middel van het versterken van de gehechtheidsrelatie.
• Doelgroep: ouders van (adoptie- en pleeg) kinderen van 2 tot en met 12 jaar, met (ernstige) gedragsproblemen en/of emotionele problemen.

VoorZorg (in de JGZ)

• Erkenningsniveau: effectief volgens goede aanwijzingen.
• Doel: extra steun bieden aan een specifieke risicogroep om de ontwikkelings- en gezondheidskansen van het kind te vergroten, en het risico op kindermishandeling te verkleinen.
• Doelgroep: jonge, aanstaande moeders die bij aanvang niet langer dan 28 weken zwanger zijn en behoren tot een zogenaamde hoog-risicogroep.

PCIT

• Erkenningsniveau: effectief volgens eerste aanwijzingen.
• Doel: verbetering van de ouder-kind-interactie zodat gehoorzaamheid van de jeugdige erop vooruit gaat.
• Doelgroep: ouders van jonge jeugdigen (2-8 jaar) met ernstige gedragsproblemen en gedragsstoornissen.

PIPA

• Erkenningsniveau: goed onderbouwd verlopen; opnieuw in opnameprocedure onder Preventieve Interventie voor Pleeg- en adoptieouders (PIPA)
• Doel: ondersteuning bij het opbouwen van een relatie met een jong pleeg- of adoptiekind zodat de kans op een problematische gehechtheidsrelatie en het voortijdig afbreken van de plaatsing afneemt.
• Doelgroep: ouders bij wie een pleeg- of adoptiekind van 0-4 jaar geplaatst is en die problemen willen voorkomen.

NIKA

• Erkenningsniveau: goed onderbouwd
• Doel: het voorkomen of verminderen van een gedesorganiseerde gehechtheidsrelatie.
• Doelgroep: gezinnen waarbij sprake is (geweest) van mishandeling, verwaarlozing, huiselijk geweld en/of meervoudige risico’s in de opvoedingscontext en waarbij de opvoeder ‘verstorend opvoedgedrag’ laat zien t.o.v. jonge kind (0-6 jaar).

MBT-K

• Erkenningsniveau: niet erkend (Databank Effectieve Jeugdinterventies). Wordt wel vermeld op de website van het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie (KJP)
• Doel: het vergroten van het vermogen om te mentaliseren, bij zowel kind als diens ouder(s), zodat de vorming van een veilige ouder-kind relatie gestimuleerd wordt.
• Doelgroep: ouders van pleeg – of adoptie kinderen en jongeren vanaf 4 jaar, bij wie (ernstige) hechtingsproblematiek vermoed wordt, negatieve gevoelens over zichzelf en/of anderen; angst- stemmingswisselingen; of (zelf)destructief gedrag.