Problematische gehechtheid

5. Preventie en interventie

Preventieve interventies voor jonge kinderen

Er zijn diverse interventies in Nederland erkend die de ontwikkeling van een veilige gehechtheidsrelatie bij jonge kinderen (tot en met zeven jaar) stimuleren. De VIPP-SD , Basic Trustmethode en Kortdurende Video Home Training (K-VHT) zijn interventies waarbij ouders in de thuissituatie video feedback en psycho-educatie krijgen om het gewenste opvoedgedrag bij de ouder (meestal de moeder) te versterken. Shantala babymassage is een individuele voorlichting die een JGZ-verpleegkundige bij moeders thuis aanbiedt. Moeders worden op een positieve manier gestimuleerd om contact te maken met hun baby. De VIPP-SD en de Basic Trustmethode zijn beide bewezen effectief, de andere interventies zijn alleen theoretisch onderbouwd.

Uit een meta-analyse van Bakermans-Kranenburg et al. uit 2003 blijkt dat met name kortdurende interventies gericht op het verbeteren van de sensitieve opvoedingshouding van de ouder effectief zijn. Dergelijke interventies blijken goed te werken als gebruik gemaakt wordt van video-feedback. Dat wil zeggen: de trainer filmt de ouder in de alledaagse omgang met het kind en selecteert daaruit situaties waarin de ouder positief en sensitief op het kind reageerde. Door het positieve gedrag van de ouder uit te vergroten en de aandacht te vestigen op de positieve effecten die dat gedrag op het kind heeft, wordt de ouder gestimuleerd om zulk gedrag veel vaker te laten zien. Dankzij de videofeedback verbeteren ouders hun eigen gedrag ten opzichte van hun kind, en het kind reageert daar positief op: het gaat zich na verloop van tijd veilig hechten aan de ouders. Ook voor pleeg/stief- en adoptieouders kunnen deze interventies een goed middel zijn, eveneens ter voorbereiding op de komst van hun kind.

Interventies

In de pdf van de richtlijn is een tabel opgenomen die meer informatie geeft over de vermelde interventies.

Video-feedback Intervention to promote Positive Parenting and Sensitive Discipline (VIPP-SD)

  • Erkenningsniveau: effectief volgens sterke aanwijzingen.
  • Doel: het verbeteren van de opvoedingsvaardigheden van de opvoeder waardoor positieve interacties toenemen en gedragsproblemen voorkomen of verminderd worden.
  • Doelgroep: opvoeders met problemen bij sensitief opvoeden of grenzen stellen bij kinderen tussen 0 en 6 jaar. Kan ook toegepast worden bij pleegouders, adoptieouders, en professionele opvoeders in de kinderopvang.

VIPP-SD is een interventie gericht op het verhogen van de sesnitiviteit en het verbeteren van disciplineringsstrategieën van opvoeders, met als einddoel het bevorderen van positieve interacties tussen opvoeder en kind en het voorkomen (preventies) of verminderen (curatief) van gedragsproblemen bij kinderen tot 6 jaar. Het programma beoogt de opvoedingsvaardigheden van de ouders te versterken door aandacht te schenken aan positieve interactie en sensitieve disciplineringstrategieën. Tijdens zeven huisbezoeken krijgen de ouders feedback op video-opnamen van interacties tussen ouders en kind. Dat werkt. De VIPP-SD-interventie is effectief gebleken bij ouders met een belast, onveilig gehechtheidsverleden, bij ouders met een eetstoornis, bij insensitieve ouders en bij risicogroepen, bijvoorbeeld kinderen met externaliserend probleemgedrag of adoptie- en pleegkinderen.

Basic Trustmethode

  • Erkenningsniveau: effectief volgens eerste aanwijzingen
  • Doel: het terugdringen van de gedrags- of emotionele problemen door middel van het versterken van de gehechtheidsrelatie.
  • Doelgroep: ouders van (adoptie- en pleeg) kinderen van 2 tot en met 12 jaar, met (ernstige) gedragsproblemen en/of emotionele problemen.

De Basic Trustmethode is een kortdurende interventie voor kinderen van twee tot en met twaalf jaar die kampen met gedrags- en/of emotionele problemen en een problematische gehechtheidsrelatie. In acht tot twaalf sessies worden aan de hand van video-opnamen van een spel- of opvoedingssituatie opvoeders bekrachtigd in reeds gehanteerde vaardigheden volgens met schema van de Basic Trustmethode. Daarnaast oefenen opvoeders met specifieke vaardigheden (met name benoemen). Verwarring scheppend (desorganiserend) opvoedgedrag wordt gecorrigeerd en opvoeders leren ‘veilig disciplineren’. In de praktijk wordt de methode veelvuldig ingezet bij 0-18 jarigen, maar de methode is erkend tot 12 jaar. Verder is de methode ook onderzocht bij geadopteerde kinderen en kinderen in pleegzorg.

Kortdurende video-hometraining (K-VHT) in gezinnen met jonge kinderen

  • Erkenningsniveau: goed onderbouwd.
  • Doel: het verbeteren van de opvoedingsvaardigheden van de ouder.
  • Doelgroep: ouders met opvoedingsvragen over kinderen tot vier jaar.

K-VHT is een gedragsinterventie voor ouders die opvoedingsvragen hebben of spanning en problemen ervaren in de opvoeding. Het programma moet de opvoedingsvaardigheden van ouders versterken en zo de ouder-kindrelatie verbeteren. Tijdens zes huisbezoeken krijgen de ouders feedback op video-opnamen van interacties tussen hen en het kind. Er zijn aanwijzingen dat video-feedback de interactievaardigheden van de ouders kan verbeteren. Ook bij ouders van prematuur geboren kinderen blijkt de interventie een positief effect te hebben op de sensitiviteit van de ouders.

Shantala Babymassage Individueel

  • Erkenningsniveau: goed onderbouwd.
  • Doel: het verbeteren van het contact tussen moeder en kind.
  • Doelgroep: moeders die een risico hebben op laag sensitief opvoedgedrag met een baby van zes weken tot negen maanden oud.

Shantala Babymassage Individueel richt zich op het bevorderen van een veilige gehechtheidsrelatie tussen moeder en kind, door de sensitiviteit van de moeder tijdens de verzorging van de baby te vergroten. De interventie combineert babymassage met opvoedingsvoorlichting en bestaat uit drie huisbezoeken van anderhalf uur die elke week plaatsvinden. De focus van de cursus ligt op het verbeteren van het contact tussen de moeder en de baby. De docent stimuleert de moeder om tussen de huisbezoeken door en na afloop van de interventie door te gaan met het masseren door een concreet plan op te stellen.

Preventieve interventies voor specifieke risicogroepen
Inleiding
Reageer!